بمب خوشه‌ای چیست و چگونه عمل می‌کند؟

آمریکا اعلام کرده که به تقاضای کی‌یف، بمب‌های خوشه‌ای مورد نیاز اوکراین را تامین خواهد کرد.

از آنجا که این بمب مرگبار در بیش از ۱۰۰ کشور جهان ممنوع شده، انتقال بمب‌های خوشه‌ای از آمریکا به اوکراین با انتقادات زیادی روبرو خواهد شد.

بمب خوشه‌ای چیست؟

بمب خوشه‌ای سلاحی مثل بمب، موشک یا توپ است که از هوا یا زمین پرتاب می‌شود و بمب‌های کوچک انفجاری را به فاصله زیاد و سطح گسترده‌ای، به بیرون پرتاب می‌کند. این بمب برای کشتن انسان یا از نابودی وسایل نقلیه طراحی شده‌اند.

انواع دیگر بمب‌های خوشه‌ای را می‌توان برای از بین بردن باند فرودگاه‌ها، پخش کردن مین‌های زمینی یا پخش کردن سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی استفاده کرد.

از آن‌جایی که ابزار‌های خوشه‌ای بمب‌های کوچک زیادی را در یک منطقه وسیع منفجر می‌کنند، خطراتی را برای غیرنظامیان هم در حین حملات و هم پس از آن ایجاد می‌کنند.

ویژگی دیگر این بمب آن است که نرخ عمل‌نکردگی بمب‌های کوچک داخل پوکه انفجاری اصلی بالاست و به ویژه اگر در زمینی نرم یا مرطوب افتاده باشند، درصد بالایی عمل‌نکرده و با قابلیت انفجار به جا می‌مانند.

از نظر نظامی این تسلیحات قدرت تخریبی بالایی در مقابل سنگر‌های حفر شده در زمین جنگ دارند.

چرا بمب خوشه‌ای ممنوع شده است؟

بیش از صد کشور جهان از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان متحدان اروپایی اوکراین در جنگ با روسیه، پیمان منع استفاده از بمب‌های خوشه‌ای را امضا کرده‌اند. این ممنوعیت عموما به دلیل شمار بالای قربانیانی است که بمب‌های خوشه‌ای عمل نکرده از میان غیرنظامیان و کودکان می‌گیرند.

گروه‌های حامی حقوق بشر بمب‌های خوشه‌ای را ننگ‌آور و زشت خوانده‌اند و استفاده از آن را نوعی جنایت جنگی می‌دانند.

چه کشور‌هایی از بمب خوشه‌ای استفاده می‌کنند؟

روسیه و اوکراین، هردو از آغاز جنگ کرملین در فوریه ۲۰۲۲ از بمب‌های خوشه‌ای استفاده کرده‌اند.

هیچ یک از دو کشور پیمان ممنوعیت استفاده از بمب‌های خوشه‌ای را امضا نکرده‌اند. آمریکا که عضو این پیمان نیست، سابقا از استفاده گسترده روسیه از بمب‌های خوشه‌ای انتقاد کرده بود.

بر اساس گزارش‌ها، نرخ عمل‌نکردن تسلیحات خوشه‌ای روسیه حدود ۴۰ درصد است. یعنی ۴۰ درصد از بمب‌های کوچکی که در بمب خوشه‌ای جاگرفته‌اند، بعد از پرتاب منفجر نمی‌شوند و به حالت بمبی قابل اننفجار در محل باقی می‌مانند.

گفته می‌شود متوسط نرخ عمل‌نکردن بمب‌های خوشه‌ای ۲۰% است. پنتاگون مدعی است که بمب‌های خوشه‌ای آمریکا تنها سه درصد نرخ عمل‌نکردن دارند.

چرا اوکراین از بمب خوشه‌ای استفاده می‌کند؟

ذخیره گلوله توپ اوکراین به سرعت در حال کاهش است، عمدتا به این دلیل که اوکراین هم مثل روسیه استفاده گسترده وسریعی از یگان توپخانه خود دارد. استفاده وافر اوکراین از این گلوله‌ها با سرعت متحدان غربی‌اش برای جایگزین کردن توپ‌های استفاده شده برابری نمی‌کند.

در جبهه‌های اصلی در شرق و جنوب اوکراین، توپ به تسلیحات کلیدی میدان تبدیل شده است.

ماموریت دشوار پیش روی اوکراین حالا این است که روس‌ها را از ۱۰۰۰ کیلومتر سنگر‌های مستحکمی که در یک سال و نیم گذشته در مناطق اشغال شده به پا کرده‌اند، بیرون بکشانند.

در فقدان گلوله توپ، اوکراین از آمریکا خواسته است که برای هدف گرفتن پیاده‌نظامی که مامور دفاع از این سنگرهاست، بمب خوشه‌ای در اختیار کیف بگذارد.

این برای آمریکا تصمیم ساده‌ای نبوده و بسیار از دموکرات‌ها و حامیان حقوق بشر منتقد این تصمیم هستند.

دست کم شش ماه است که بحث بر سر این موضوع در آمریکا جریان دارد.

تصمیم آمریکا چه تاثیری خواهد داشت؟

تاثیر اول آن است که برتری اخلاقی را که آمریکا تا این زمان در جریان جنگ روسیه در اوکراین داشته، عمدتا از میان خواهد برد.

جرایم جنگی روسیه در موارد متعددی مستند شده است، اما این اقدام آمریکا، احتمالا واشنگتن را با اتهام ریاکاری و سیاست یک بام و دو هوا روبرو می‌کند.

تسلیحات خوشه‌ای، ننگ‌آورند، در کشتاری که به جا می‌گذارند از همه قربانی می‌گیرند و ممنوعیتشان در بخش بزرگی از جهان بی‌دلیل نیست.

اقدام آمریکا ناگزیر این کشور را در موضعی مقابل متحدان غربی دیگر اوکراین می‌گذارد. هرگونه شکافی در میان متحدان اوکراین دقیقا همان چیزی است که ولادیمیر پوتین می‌خواهد.