«هیئت تحریر شام» چه کسانی هستند؟

هیئت تحریر شام ابتدا در سال ۲۰۱۱ با نام «جبهه نصرت» تاسیس شد و مستقیما وابسته به القاعده بود.

به گزارش بی بی سی؛ ابوبکر بغدادی، رهبر گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش)، نیز در تشکیل آن نقش داشت.

جبهه نصرت در آن زمان به عنوان یکی از موثرترین و مرگبارترین گروه‌های مخالف دولت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، شناخته می‌شد.

اما نیروی محرک اصلی آن بیش از آن که انگیزه‌های انقلابی باشد، ایدئولوژی اسلام‌گرایانه افراطی بود و در دوره اعتراضات و جنگ داخلی سوریه، با ائتلاف اصلی شورشیان که زیر پرچم «سوریه آزاد» می‌جنگیدند، اختلاف داشت.

در سال ۲۰۱۶ ابومحمد جولانی، رهبر این گروه، روابط خود را به صورت علنی با القاعده قطع کرد، جبهه نصرت را منحل کرد و سازمان جدیدی تشکیل داد که یک سال بعد با ادغام با چند گروه مشابه، نام «هیئت تحریر شام» را به خود گرفت.

در طول چهار سال گذشته، به نظر می‌رسید که جنگ داخلی سوریه عملا پایان یافته است.

حکومت بشار اسد در شهر‌های بزرگ و مهم کشور اساسا بی‌رقیب بود، در حالی که برخی مناطق دیگر سوریه از کنترل مستقیم او خارج مانده بودند.

این مناطق شامل نواحی عمدتا کردنشین در شرق است که از سال‌های اولیه درگیری‌ها کمابیش از کنترل دولت سوریه خارج بوده‌اند.

در جنوب کشور، جایی که انقلاب علیه حکومت بشار اسد در سال ۲۰۱۱ از آنجا آغاز شد، ناآرامی‌هایی به صورت پیوسته، اما محدود و پراکنده، وجود داشته است.

در صحرای وسیع سوریه (بیابان شام)، بازمانده‌های گروهی که خود را دولت اسلامی می‌نامد همچنان تهدیدی امنیتی به شمار می‌آیند، به ویژه در فصل جستجو و جمع‌آوری قارچ ترافل که مردم برای یافتن این محصول پرسود به این مناطق می‌روند.

در شمال غرب کشور، استان ادلب تحت کنترل گروه‌های اسلامی افراطی و شورشی قرار داشته که در اوج جنگ به این منطقه رانده شدند.

نیروی غالب در ادلب، همان هیئت تحریر شام است که حمله ناگهانی به حلب را رهبری و هدایت کرده است.

در طول سال‌ها، ادلب میدان نبردی باقی ماند که در آن نیرو‌های دولتی سوریه تلاش می‌کردند کنترل آن را پس گیرند.

اما توافق آتش‌بسی که در سال ۲۰۲۰ با میانجی‌گری روسیه به عنوان متحد کلیدی اسد و ترکیه در نقش حامی شورشیان به دست آمد، تا حد زیادی برقرار بوده است.

حدود چهار میلیون نفر در این منطقه زندگی می‌کنند که بیشتر آن‌ها از شهر‌ها و مناطقی آواره شده‌اند که نیرو‌های اسد در جنگ‌های فرسایشی و مرگبار از شورشیان بازپس گرفته‌اند.

حلب یکی از خونین‌ترین میدان‌های نبرد سوریه بود و یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های شورشیان را رقم زد.

برای پیروزی در این نبرد، بشار اسد به قدرت هوایی روسیه و کمک نظامی ایران روی زمین تکیه داشت. البته حزب‌الله لبنان نیز حضور پررنگی داشت.

این گروه از مدت‌ها پیش پایگاه قدرت خود را در ادلب تثبیت کرده بود و عملا اداره دولت محلی این منطقه را در دست داشت، هرچند تلاش‌هایش برای کسب مشروعیت به دلیل اتهام‌های نقض حقوق بشر موفق نبود.

هیئت تحریر شام همچنین درگیری‌های داخلی شدیدی با گروه‌های دیگر داشته است.

اما جاه‌طلبی‌های این گروه فراتر از ادلب چندان مشخص نبوده است.

از زمان قطع رابطه با القاعده، هدف هیئت تحریر شام به برپایی یک حکومت اسلامی بنیادگرا در سوریه محدود بوده و دیگر به دنبال تشکیل خلافت گسترده‌تر، مانند آنچه داعش برای برقراری آن تلاش کرد و شکست خورد، نبوده است.

هیئت تحریر شام تا هفته گذشته نشانه‌ای از تمایل به شعله‌ور کردن دوباره جنگ داخلی سوریه در مقیاسی بزرگ و به چالش کشیدن حکومت اسد بر بخش‌های گسترده‌ای از کشور بروز نداده بود.