اعتراضات در قزاقستان؛ شهرداری آلماتی اشغال شد

رئیس جمهوری قزاقستان در واکنش به اعتراضات در یکی از استان‌های نفت‌خیز این کشور به دلیل ناآرامی‌ها بر سر افزایش قیمت سوخت، کابینه را منحل کرد.

به گزارش اکوپل نیوز به نقل از یورونیوز، همزمان معترضان پرشمار ساختمان شهرداری آلماتی پایتخت اقتصادی کشور را اشغال کردند. وزارت امور خارجه روسیه هم با صدور بیانیه‌ای دولت و معترضان را به «گفتگو» به جای «شورش» برای یافتن راه حلی صلح‌آمیز دعوت کرد.

فرمان منتشر شده در وب‌سایت ریاست جمهوری قزاقستان در روز چهارشنبه ۵ ژانویه (۱۵ دی) نشان می‌دهد که رئیس جمهور قاسم جومارت توکایف، استعفای دولت به ریاست نخست وزیر، عسکر مأمون را پذیرفته است. علیخان اسماعیلوف، معاون نخست وزیر تا زمان تشکیل کابینه جدید سرپرستی دولت را برعهده خواهد گرفت.

شب گذشته توکایف از ۵ ژانویه تا ۱۹ ژانویه در منطقه نفت‌خیز «مین قشلاق» و در آلماتی، پایتخت اقتصادی در جنوب شرق کشور وضعیت فوق‌العاده اعلام کرده بود. مقررات منع رفت و آمد از ساعت ۱۱ شب تا ۷ صبح به وقت محلی برقرار خواهد شد.

رئیس جمهوری ۶۸ ساله قزاقستان که از سال ۲۰۱۹ تاکنون بر این کشور حکومت می‌کند، شامگاه سه‌شنبه در واکنش به اعتراضات مردمی گفته بود که دولت سقوط نخواهد کرد.

او گفته بود: «به تحریکات خارج از کشور و داخل کشور پاسخ ندهید. به تماس‌ها برای حمله به ساختمان‌های رسمی پاسخ ندهید. این جنایتی است که به خاطر آن مجازات خواهید شد.»

پلیس روز سه‌شنبه در آلماتی برای متفرق کردن هزاران تن از شهروندان که برای اعتراض به افزایش قیمت سوخت راهپیمایی می‌کردند، از نارنجک‌های صوتی و گاز اشک‌آور استفاده کرد. راهپیمایان خطاب به رئیس جمهوری شعار‌هایی همچون «پیرمرد برو گمشو» و «استعفای دولت» سر می‌دادند.

قاسم جومارت توکایف جانشین رهبر پیشین قزاقستان، نورسلطان نظربایف ۸۱ ساله است که از سال ۱۹۸۹ به مدت ۳۰ سال بر قزاقستان حکومت کرده و تا پایان دوره صدارت خود قدرت و نفوذش را حفظ کرده بود.

اشغال ساختمان شهرداری آلماتی

تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی حاکی از آن است که صد‌ها معترض صبح چهارشنبه با ورود به ساختمان شهرداری آلماتی، این مهم‌ترین مرکز اداری شهر را تصرف کرده اند. مقام‌های دولت قزاقستان می‌گویند دست‌کم ۲۰۰ نفر در جریان اعتراض‌های دیروز و امروز بازداشت شده اند.

واکنش روسیه به ناآرامی‌های قزاقستان

وزارت امور خارجه روسیه روز چهارشنبه با انتشار بیانیه دولت و مخالفان در قزاقستان را به گفتگو به جای شورش دعوت کرد. روسیه، طبیعتا بزرگ‌تری متحد این کشور آسیای میانه است.

وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه خود آورده است: «ما طرفدار یک راه حل صلح‌آمیز ذر چارچوب حقوقی و قانون اساسی و بر مبنای گفتگو هستیم. ما با شورش و خشونت در خیابان مخالفیم.»

اعتراض گسترده در قزاقستان ناشی از چیست؟

جنبش اخیر به دنبال اعتراض مردم خشمگین به افزایش بهای بنزین و پس از آن بهای گاز مورد نیاز خودرو‌ها پدیدار شد و از روز یکشنبه در چندین شهر بالا گرفت. تظاهرات در کشور استبدادی قزاقستان قانونا ممنوع بوده و این گونه تجمعات نادر است.

قزاقستان، این بزرگ‌ترین اقتصاد آسیای مرکزی در گذشته به نرخ‌های رشد دو رقمی عادت کرده بود، اما اخیرا از کاهش قیمت نفت و بحران اقتصادی در روسیه رنج می‌برد، دو عاملی که منجر به کاهش ارزش واحد پولش «تنگه» و تورم شدید شده است.

دو خبرنگار خبرگزاری فرانسه که روز سه‌شنبه شاهد تیراندازی پلیس برای متفرق کردن جمعیت در آلماتی بودند، شمار معترضان را حداقل ۵ هزار براورد کرده‌اند. آن‌ها گفته‌اند که در آن شب پیام‌رسان‌های واتس‌اپ، تلگرام و سیگنال در قزاقستان قطع شده‌اند.

نقطه آغاز اعتراضات روز یکشنبه پس از اعلام افزایش قیمت گاز مایع طبیعی، ال‌ان‌جی در شهر جانا اوزن واقع در منطقه‌ای سرشار از منابع طبیعی در غرب کشور آغاز شد و سپس به شهر بزرگ دیگر منطقه یعنی آق‌داغ در ساحل دریای خزر گسترش یافت.

عصر روز سه‌شنبه، مقامات تلاش کردند ضمن موافقت با کاهش قیمت ال‌ان‌جی، وضعیت را آرام کنند و نرخ آن را در منطقه بحران‌زده ۵۰ تنگه (۰.۱ یورو) در هر لیتر اعلام کردند. بهای افزایش یافته قبلی که از ابتدای سال میلادی جاری اعمال شده بود، ۱۲۰ تنگه بود. اما این وعده کارساز نبود و معترضان خواستار گفتگو با رئیس جمهور شدند.

جانا اوزن در گذشته یک بار دیگر نیز صحنه مرگبارترین ناآرامی‌هایی بود که قزاقستان از زمان استقلال از اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ به خود دیده بود. در سال ۲۰۱۱ دست کم ۱۴ تن از کارگرانی که به شرایط کار و پایین بودن دستمزدشان در یک سایت نفتی در این منطقه راهپیمایی کرده بودند، در جریان سرکوب دولتی به دست نیرو‌های پلیس کشته شدند.

استان مین‌قشلاق که شهر جانا اوزن در آن واقع شده است، به ال‌ان‌جی به عنوان منبع اصلی سوخت خودرو‌ها وابسته است. هر گونه افزایش قیمت این کالا منجر به افزایش قیمت محصولات غذایی می‌شود خود که از زمان شروع همه‌گیری ویروس کرونا در حال افزایش بوده است.